Wandeltocht naar Rooi (2) stadsrechten

Tijdens onze wandeling naar Sint-Oedenrode kwamen we op de Boskantseweg ook dit bord tegen.
Overal waar je kijkt vind je in Sint-Oedenrode bordjes met daarop de rijkelijke geschiedenis van Rooi. In deze blog vertel ik je een klein stukje van deze geschiedenis. Het verhaal over de vrijheids- of stadsrechten.

In 1251 kocht Hendrik de I alle bezittingen over van de Graaf van Gelre. Hij maakte het rustig gelegen plaatsje Den Bosch hoofdplaats van dit nieuwe stuk Brabant. Hierna stond het land bekend als de Meierij van 's-Hertogenbosch. Vernoemd naar de hoofdscout ookwel meierij geheten. De hoofdscout was de vertegenwoordiger van de Hertog die het gebied vanuit Den Bosch bestuurde. Toendertijd bestond dit gebied uit 4 landstreken. Samen vormden zij 4 kwartieren.
Sint-Oedenrode was de hoofdplaats van kwartier Peelland. Dan had je Oisterwijk met hoofdplaats Oisterwijk, Kempenland met hoofdplaats Oirschot en Oss was de hoofdplaats van Maasland.
De kwartierscout vestigde zich in de hoofdplaats.

Rond 1231-1232 kregen deze hoofplaatsen van de Hertog van Brabant vrijheid- ofwel stadsrechten.
Een dorp met stadsrechten had speciale rechten voor de bevolking. De inwoners van vrijheid Rhode kregen in 1232 een eigen bestuur, eigen wetgeving en een burgerlijke rechtsspraak (schepenbank).
Aan de kerk van Sint-Oedenrode was een kapittel verbonden. De inwoners waren vrijen burgers die een aparte stand vormden naast de adel en de geestelijkheid.Wat heel wat betekende in die tijd.

Er mocht een marktplaats komen waar markten werden gehouden en het dorp kreeg het privilége om zelf de eigen plaats te mogen verdedigen door een ommuring met stadspoort of extra versterkingen te bouwen. Sint-Oedenrode heeft echter nooit gebruik gemaakt van dit recht.
Ondanks de gunstige ligging, de groeiende handel en de twee watermolens die langs de Dommel werden opgericht, stagneerde de groei van Rooi in de tachtig jarige oorlog.
Wat rest is een mooie geschiedenis.

In tegenwoordige tijd doet Rooi het nog steeds erg goed, het heeft een mooi historisch centrum wat zorgt voor veel toeristen. Dit probeert de vvv dan ook flink uit te buiten door vele prachtige wandel en fietsroutes die er te verkrijgen zijn. Sint-Oedenrode kent ook vele drukbezochte evenementen zoals de jaarmarkt die afgelopen zondag werd gehouden en veel publiek trok dankzij het mooie weer.

Bron: Heemkundekring de Oude Vrijheid

Wandeltocht naar Rooi (1)

Een prachtige zondagmiddag in juni, en prima weer om te voet naar Rooi te wandelen voor een kort bezoekje aan de jaarmarkt. We besloten de kortste route te nemen. Over het fietspad naast de Boskantseweg.

Kaasjeskruid

Aan de kant van de berm staat het gras zeker wel een meter hoog met wat de meeste mensen zullen bestempelen als onkruid als het in hun eigen tuin te vinden zou zijn. Hier zijn het echter wilde bloemen die voor de insecten een waar feestmaal verzorgen.
De gemeente Sint-Oedenrode heeft in het verleden verschillende zaadmixen in de bermen gezaaid om de diversiteit aan planten terug te krijgen en te behouden. Om echter ervoor te zorgen dat de planten ook de kans krijgen om elk jaar weer terug te komen is er ook een maaibeleid nodig. Hierin moet worden afgesproken hoevaak en wanneer de bermen het beste gemaaid kunnen worden om zo de natuur tegemoet te komen. Dit beleid is in veel gemeenten echter zwaar verouderd, waardoor bij een te strikte naleving de meeste planten nog geen zaad hebben gevormd en er nog meerdere insecten hun eitjes op de kruiden hebben gelegd. Hierdoor ontneem je de plant de kans om uit te zaaien, neem je een belangrijke bron van voedsel voor verschillende vogelsoorten weg doordat je ook de insecten in een klap wegmaait. Beter opelkaar afgestemd beleid zou hier een oplossing zijn.
Een van de meest gehoorde argumenten om echter wel zo vroeg te maaien zijn echter afkomstig van de automobilisten. Omdat zij door de hoge gewassen in de berm de zijwegen moeilijker in kunnen kijken, en daardoor verplicht zijn om hun snelheid te minderen om ongelukken te voorkomen, roept dit geregeld irritatie op.
Persoonlijk vind ik dat een zwak argument. Dat is dezelfde smoes als zeggen dat de bomen te dicht op de weg staan en maar omgekapt moeten worden, omdat jij als automobilist liever op je mobieltje kijkt dan op de weg let, om maar een voorbeeld te noemen. Ik zelf ben van mening dat de natuur al genoeg in moet leveren, dus dat wij ook maar eens rekening kunnen houden met die kleine dingetjes om mee te beginnen 
Bovendien kijk ik liever naar een mooie straat met bomen of een prachtige berm vol bloemen, dan naar kale bermen.

De winde

De klaproos

De klaproos

De wilde peen

Een van de bloemen die volop in de bermen te vinden is in deze tijd van het jaar is de wilde peen.
De wilde peen is de voorloper van onze oranje wortel. De wortel van de wilde peen kun je ook prima eten, hij is enkel wit van kleur. De groente is weerstand verhogend. In het Engels wordt de plant ook wel aangeduid als bird's nest, omdat de bloem in uitgebloeide vorm zich helemaal opvouwt tot een soort nestje. De zaden van deze wilde peen hebben een verwarmend effect en worden dan ook in de alternatieve geneeskunde voor verschillende doeleinde gebruikt.

Wilde peen

Jakobskruiskruid

Opvallend zijn ook de gele bloemen van de jacobskruiskruid. Deze plant is voor veel dieren giftig, en wordt dan ook in de regel alleen per ongeluk gegeten als het tijdens het maaien in het hooi beland. Om dit te voorkomen wordt deze plant veelvuldig bestreden in weides. Dit is echter een zeer moeizame klus omdat dit kruid een windverspreider is en wel 75 000 tot 200 000 zaadjes per plant kan voortbrengen.

 De plant is de waardplant voor de Sint Jacobsvlinder. De zebrarupsen van deze vlindersoort kunnen prima tegen het gif van de plant, en na het ontpoppen hersteld de plant zich vaak weer snel. Andere dieren die afhankelijk zijn van deze plant zijn de bladroller en de duinzijdebij, maar ook een keversoort en de zaadvlieg houden erg veel van deze bloem.

Na een kleine 3 kilometer kwamen we Rooi binnen gewandeld. We passeerden al meteen twee prachtig gevulde bloembakken vol begonia's. Links van ons stond de Molen van de Bergh. Het betreft de romp van een ronde stenen molen die in 1856 gebouwd werd als stellingmolen. De molen fungeerde aanvankelijk als korenmolen maar werd later ook ingezet als runmolen en oliemolen. De pletsteen en de sluitsteen uit de oliemolen zijn nog bewaard gebleven, ze liggen echter niet meer in het naastgelegen gebouwtje zoals vroeger het geval was, maar buiten voor de molen. Het gebouwtje is tegenwoordig in gebruik als woning. In 1937 werden de kap en het binnenwerk van de molen geheel verwoest door een brand, plannen om de molen weer in bedrijf te stellen zijn tot nu toen op niets uitgelopen.
Volgende keer vervolgen we onze wandeling weer.